ინფორმაცია აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში სომხეთის მიერ ბავშვების მიმართ განხორციელებული სერიოზული დარღვევების შესახებ
უკვე თითქმის სამი ათწლეულის განმავლობაში აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში ასიათასობით ბავშვი იტანჯება სომხეთის აგრესიისა და მისი ხანგრძლივი შედეგებისგან. საერთაშორის სამართლის სერიოზული დარღვევები იქნა დაშვებული კონფლიქტის დროს სომხეთის მხრიდან. ამ პერიოდის განმავლობაში, სომხეთმა მორალური იმპერატივებისა და იურიდიული ვალდებულებების უგულვებელყოფით, აზერბაიჯანელ ბავშვებს უხეშად ჩამოართვა საერთაშორისო დოკუმენტებით განსაზღვრული მათი თანდაყოლილი უფლებები, კერძოდ კი ბავშვთა უფლებების კონვენციაში აღწერილი მშვიდობის, ღირსების, თანასწორობისა და სოლიდარობის სულისკვეთებით აღზრდის უფლება. ბავშვებისათვის გარანტირებული დაცვა ჟენევის IV კონვენცია სამოქალაქო პირების დაცვის შესახებ და I დამატებითი ოქმი, კერძოდ, სიცოცხლის უფლება, ფიზიკური დასჯის აკრძალვა, წამება, კოლექტიური დასჯა და ანგარიშსწორება, აგრეთვე ამ დოკუმენტებში განსაზღვრული ქცევის წესები. სომხეთის მიერ მუდმივად ირღვეოდა სამხედრო მოქმედებები, როგორიცაა მშვიდობიანი მოსახლეობისა და მებრძოლების გარჩევის აუცილებლობა და მშვიდობიან მოსახლეობაზე თავდასხმების აკრძალვა.სომხეთმა ასევე აშკარად დააიგნორა თავისი ვალდებულებები, რომლებიც გამომდინარეობს ბავშვთა განსაკუთრებული დაცვის პრინციპიდან, I დამატებით ოქმში, რომელიც ადგენს, რომ "ბავშვები განსაკუთრებული პატივისცემით სარგებლობენ და დაცული უნდა იყვნენ ნებისმიერი ფორმით თავხედური თავდასხმისგან". სამხედრო და კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებები სომხეთმა გამოიყენა გენოციდის აქტები და აიძულა ისინი გაქცეულიყვნენ. მხოლოდ 1992 წლის ხოჯალის ხოცვა-ჟლეტის დროს სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ მოკლული იყო 613 მშვიდობიანი მოქალაქე, მათგან 63 ბავშვი, უამრავი ადამიანი დასახიჩრდა. 1 მილიონი აზერბაიჯანელი, რომელთა მესამედიც ბავშვები იყვნენ, ჟენევის IV კონვენციის 49-ე მუხლის დარღვევით ძალდატანებით გააძევეს საკუთარი სახლებიდან. თითქმის 15 წლის განმავლობაში იძულებით გადაადგილებულ ბავშვთა დიდ ნაწილს აზერბაიჯანში ცხოვრება მოუწია რკინიგზის ბარგის ფურგონებისაგან შემდგარი კარვების ბანაკებსა და სოფლებში, რომლებიც შემდგომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მთავრობის უზარმაზარი ძალისხმევითა და საბიუჯეტო სახსრებით გაუქმდა. აზერბაიჯანში იძულებით გადაადგილებული ბავშვები ჯერ კიდევ ვერ იყენებენ საკუთარ უფლებას ნებაყოფლობით დაბრუნდნენ თავიანთ მიწებზე უსაფრთხოდ და ღირსეულად, მიუხედავად შესაბამისი დოკუმენტაციისა, მათ შორის გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს 822, 853, 874 და 884 რეზოლუციები, რომლებიც 1993 წელს მიიღეს, როგორც აღზრდის საშუალება. ჟენევის კონვენციის 50-ე IV მუხლის დარღვევით, რომელიც ითვალისწინებს, რომ ოკუპანტი სახელმწიფო ხელს შეუწყობს ყველა ინსტიტუტის გამართულ ფუნქციონირებას, რომელიც დაკავშირებულია ბავშვების მოვლასა და სწავლებასთან, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის წინააღმდეგ სომხეთის მიმდინარე აგრესიის მშედეგად, სერიოზულად დაზიანდა ბავშვთა ინფრასტრუქტურა აზერბაიჯანში. სომხეთი, რომელიც თავს უსაფრთხო სკოლების შესახებ დეკლარაციის ერთ-ერთ "დამცველად" წარმოაჩენს, პასუხისმგებელია აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე 1107 საგანმანათლებლო დაწესებულების და 855 საბავშვო ბაღის სრული განადგურებისთვის. ეთნიკური წმენდის პოლიტიკის შედეგად, ყველა აზერბაიჯანელი სკოლის მოსწავლე და სტუდენტი გააძევეს მშობლიური მიწიდან. ათიათასობით აზერბაიჯანელი ბავშვი განაგრძობს განათლების მიღების უფლების გამოყენებას მიუხედავად მათი გადაადგილებასთან დაკავშირებული სერიოზული პრობლემებისა. თავის "შეფასების მისიის ანგარიშში: 2016 წლის აპრილში კონტაქტის ხაზზე განხორციელებული ძალადობის შედეგად დაზარალებული მოსახლეობა"
აზერბაიჯანში გაეროს ლტოლვილთა კომისარიატმა აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანში დაახლოებით 60 ათასი ადამიანი იძულებული იყო ყოველ ღამე დაეტოვებინა საკუთარი სახლები ღამის არტილერიის დაბომბვის შიშით და ოჯახის დაუცველი წევრები უფრო შორს გადაეყვანა. ეს სიტუაცია აშკარად ცხადყოფს მუდმივი დაუცველობისა და შიშის დონეს, რომელიც თან ახლდა აზერბაიჯანელ ბავშვებს სომხეთის აგრესიული პოლიტიკის შედეგად ათწლეულების განმავლობაში. მიუხედავად იმისა, რომ მძევლად აყვანა აკრძალულია ჟენევის V კონვენციის 34-ე მუხლით და ბავშვთა უფლებების კონვენციის 38 (1) და (4) მუხლების დარღვევით, სომხეთმა მძევლად აიყვანა 224 ბავშვი და შემდეგ გაათავისუფლა, ხოლო 29 ბავშვი კვლავ იმყოფება მათ ტყვეობაში. სომხეთის აგრესიის შედეგად 71 ბავშვი დაიკარგა უგზო-უკვლოდ. ცეცხლის შეწყვეტის დროსაც კი, სომხეთი თავს არ იკავებს ისეთი საზიზღარი საქმიანობისგან, როგორიცაა ბავშვების სამიზნეებად გამოყენება. ამ დროის განმავლობაში სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა 35-ზე მეტი აზერბაიჯანელი ბავშვი მოკლა. 2011 წელს გოგონა (აიგუნ შაჰმალიევა) გარდაიცვალა სათამაშოს შიგნით დამალული ბომბის აფეთქების შედეგად, რომელიც სომხეთიდან ჩამომავალმა მდინარემ სოფელ ალიბეილში მიიტანა. ისევ 2011 წელს, სოფელ ორთა გარავანდში, სომეხი სნაიპერის მიერ მოკლული იქნა 9 წლის ბიჭი (ფარიზ ბადალოვი). 2014 წელს მძიმედ დაშავდა 10 წლის გოშგარ აბასოვი და 14 წლის შალალა თაგიევა. 2015 წელს 16 წლის გოგონა (პაკიზა მაჰერრამლი) დაიჭრა თავის არეში. 2016 წელს მოკლეს 16 წლის ტურანა ჰასანოვა. 2016 წელს ტოვუზის რეგიონში მძიმედ დაშავდა 12 წლის ნარმინ ხანბაბაევა და 8 წლის ტუნჯაი ხანბაბაევი. 2017 წელს, ფუზულის რაიონის სოფელ ალხანში მოკლეს 2 წლის გოგონა ზაჰრა გულიევა. 2017 წელს სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ თოვუზის რაიონის სოფელ გარარალში დაბომბვის შედეგად სერიოზულად დაშავდა 13 წლის რამინ იუსიფოვი და სამწუხაროდ, ამ ჩამონათვალის გაგრძელება კიდევ შეიძლება. 2020 წლის 27 სექტემბერს სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა დაიწო მორიგი აგრესია აზერბაიჯანის წინააღმდეგ. სომხეთის საარტილერიო და სარაკეტო შეტევების შედეგად დაიღუპა 43 აზერბაიჯანელი სამოქალაქო პირი, მათ შორის 3 ბავშვი, დაშავდა 214 მშვიდობიანი მოქალაქე, მათ შორის 15-ზე მეტი ბავშვი, 1505 სახლი, ასევე ათობით სამოქალაქო ობიექტი, მაგალითად, რამდენიმე საავადმყოფო და 38 სკოლა მთლიანად განადგურდა. 27 სექტემბერს, აზერბაიჯანის ნაფტალანის რაიონის სოფელ გაშალტიში, სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა მოკლეს ერთი ოჯახის ხუთი წევრი, მათ შორის ორი სკოლის მოსწავლე, 13 წლის შახარიარ გურბანოვი და 14 წლის ფიდან გურბანოვა. სომხეთის თავდასხმებმა სერიოზულად დააზიანა სასწავლო პროცესი საზღვრის მახლობლად მდებარე ასობით სკოლაში და კიდევ ერთხელ დაარღვია აზერბაიჯანელი ბავშვების განათლების უფლება. 11 ოქტომბრის ღამეს, ქალაქ განჯის საცხოვრებელ სახლებზე სარაკეტო შეტევების შედეგად, რომელიც მდებარეობს ფრონტის ხაზის მიღმა, ცხრა მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა და 34 ადამიანი, მათ შორის არასრულწლოვნები მძიმედ დაშავდა. სამმა ბავშვმა დაკარგა ორივე მშობელი. მიუხედავად უამრავი გაფრთხილებისა, სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ მშვიდობიანი მოსახლეობის, აგრეთვე ბავშვების მიმართ მიზანმიმართული თავდასხმების გაგრძელება ამ სახელმწიფოს რასისტული და ქსენოფობიური პოლიტიკის აშკარა დემონსტრირებაა. ბავშვთა მკვლელობითა და დასახიჩრებით, აგრეთვე სკოლებსა და საავადმყოფოებზე თავდასხმით, სომხეთი განაგრძობს ბავშვების მიმართ სერიოზულ დარღვევებს შეიარაღებული კონფლიქტების დროს, როგორც ეს მითითებულია გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს 1261 (1999) რეზოლუციაში. ბავშვები წარმოადგენენ მომავალს. თუ საერთაშორისო თანამეგობრობა დღეს ვერ ასრულებს თავის უნივერსალურ მორალურ ვალდებულებას, დაიცვას მომავალი თაობა და უზრუნველყოს მათი უსაფრთხო თავშესაფარი, უგულვებელყფს მთელი თაობის ათწლეულების განმავლობაში გაჭირვებულ მდგომარეობას და ტანჯვას და ვერ უზრუნველყობს სამართლიანობას და კანონის უზენაესობას, რომელიც აღვივებს კონფლიქტს, ეს ასევე საფრთხეს უქმნის მსოფლიოს მომავალს. ამასთან დაკავშირებით, ჩვენ მოვუწოდებთ საერთაშორისო საზოგადოებას საჯაროდ მოახდინონ რეაგირება სომხეთის მხრიდან განზრახ შეტევებზე ბავშვებსა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებზე, მიიღონ ეფექტური ზომები, რომ დასრულდეს დაუსჯელობის ატმოსფერო, რომელიც სამი ათწლეულია შენარჩუნებულია. ჩვენ ასევე მტკიცედ მოვუწოდებთ თავშეკავებისაკენ, ისეთი ქმედებებისაგან, როგორიცაა სომხეთის პოლიტიკური, ფინანსური და განსაკუთრებით სამხედრო მხარდაჭერა, რაც ხელს უწყობს აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში ბავშვების მიმართ ამ ქვეყნის მიერ განხორციელებულ მძიმე დარღვევებს.
